Ιστορική Αναδρομή

Το κείμενο που ακολουθεί είναι από την εργασία του συμπατρίωτη μας Κρόμπα Γεώργιου του Κωνσταντίνου "Πετράλωνα Ιστορία-Λαογραφία" τον οποίο και ευχαριστουμε.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Το χωριό Πετράλωνα Ιθώμης ,είναι οικισμός της άλλοτε Κοινότητας Μαυροματίου Ιθώμης στην Επαρχία Μεσσήνης του Νομού Μεσσηνίας.
Αναφέρω τη λέξη Ιθώμης και το τονίζω, για να ξεχωρίσω από τα Πετράλωνα που βρίσκονται στην επαρχία Ολυμπίας του Νομού Ηλείας, επειδή παλαιότερα η επαρχία αυτή ήταν στο Νομό Μεσσηνίας και ήταν απαραίτητο να αναγράφεται και η λέξη Ιθώμης, για διευκόλυνση του ταχυδρομείου.
Σήμερα τα Πετράλωνα είναι και πάλι οικισμός του Τοπικού Διαμερίσματος της Αρχαίας Μεσσήνης (έτσι μετονομάσθηκε το Μαυρομάτι) του Δήμου Ιθώμης που έχει την έδρα του στη Βαλύρα .
Είναι κτισμένο επάνω σε ένα μικρό λόφο και βρίσκεται Δυτικά - Νοτιοδυτικά της ιστορικής κωμόπολης του Μελιγαλά, σε υψόμετρο περί τα 350 μ
Ανατολικά βρίσκονται τα βουνά. Ταίτσα και Νοτιοανατολικά ο Ψωριάρης πίσω δε από την Ταίτσα είναι το μεγαλύτερο βουνό της Κεντρικής Μεσσηνίας είναι το όρος Ιθώμη από το οποίο πήρε και το όνομα της η περιοχή , (στα χωριά μας το ονομάζομε Βουλκάνο) Δυτικά του χωριού είναι το βουνό Μικροβουνάκι και πίσω από αυτό το μεγαλύτερο βουνό Ζυγός, Βορειοδυτικά είναι το βουνό Παναγιά και λέγεται έτσι γιατί στην Κορυφή του υπάρχει ένα εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στην Παναγιά και γιορτάζει στις 31 Αυγούστου , κατάθεση της τίμιας ζώνης της Παναγιάς. Βόρεια του χωριού είναι ένα μικρό βουνό, ο Αη-Λιας . Όλη λοιπόν η περιοχή του χωριού είναι σε ένα οροπέδιο, και είναι καλλιεργήσιμη όλη διότι είναι σχεδόν χωματώδεις με πολύ λίγες πέτρες .Εξ αιτίας του γόνιμου εδάφους, τα γειτονικά χωριά Κεφαλινού, Μαγγανιακό και Αρχ. Μεσσήνη έχουν πολλά κτήματα στην ευρύτερη περιοχή των Πετραλώνων.
Συνορεύει με τα χωριά Ανατολικά με την Αρχαία Μεσσήνη , Δυτικά με Κορομηλιά , βορειοδυτικά και πίσω από το βουνό Παναγιά με το Κεφαλινού ,βόρεια και πίσω από το μικρό βουνό Αη- Λιας με τα Ζερμπίσια και νότια με την Ελληνοεκκλησιά και το Μαγγανιακό.
Είναι καινούργιο σχετικά χωριό.Επειδή όπως προανέφερα ο τόπος γενικά ήταν καλός και μπορούσε κάποιος να καλλιεργήσει οτιδήποτε.Την εποχή όμως εκείνη οι άνθρωποι ασχολούνταν πιο πολύ με την κτηνοτροφία και επειδή ήταν πρόσφορος ο χώρος για την εγκατάσταση ποιμνιοστασίων ή αιγοστασίων. ήρθαν στην περιοχή και εγκαταστάθηκαν διάφοροι κτηνοτρόφοι από τα γύρω χωριά και κυρίως από την Κορομηλιά και του Κεφαλινού .Ήρθαν λοιπόν οι Κρομπαίοι από την Κορομηλιά και οι Πανουσαίοι από του Κεφαλινού. Όλοι εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη της περιοχής μαζί με τα γιδοπρόβατά τους.
Κάποτε εγκαταστάθηκαν στο χώρο που ονομάζεται Παλιόσπιτα που βρίσκεται Βορειοδυτικά του σημερινού χωριού και έφτιαξαν τα πρώτα σπίτια με ξηρολιθιά.
Ακόμη και σήμερα υπάρχουν μερικά ερείπια από τα σπίτια εκείνα.
Στη θέση του σημερινού χωριού και στο ψηλότερο σημείο, για να το πιάνουν οι αέρηδες ,είχαν φτιάξει δύο πέτρινα αλώνια, όπου αλώνιζαν τα δημητριακά ,κυρίως σιτάρι, βρώμη και κριθάρι.
Λόγω του ότι εκεί κοντά υπήρχε και νερό , άρχισαν να εγκαθίστανται γύρω από τη βρύση και τα αλώνια.Έτσι ιδρύθηκε σιγά - σιγά το χωριό, το οποίο ονομάστηκε Πετράλωνα [πληθυντικός και όχι Πετράλωνο όπως και σήμερα το ονομάζουν μερικοί] επειδή στο κέντρο της περιοχής ήταν φτιαγμένα δύο πέτρινα αλώνια και όχι ένα. Οι λίγοι κάτοικοι εκτός από την κτηνοτροφία, άρχισαν σιγά - σιγά να ασχολούνται και με τη γεωργία.
Φύτεψαν ελιές, συκιές, αμπέλια, σταφίδες και έσπερναν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, ρεβίθια, φακές λούπινα και άλλα.
Όσοι κάτοικοι είχαν νερό στα χωράφια τους , είτε από πηγή είτε από τα μικρά ποταμάκια, καλλιεργούσαν και λίγα κηπευτικά, όπως ντομάτες, φασόλια πατάτες, αγγούρια,μελιτζάνες, αγγούρια, καλαμπόκι κ.λ.π.
Το χωριό μεγάλωσε γρήγορα, για τον λόγο ότι όλα τα ζευγάρια γεννούσαν πολλά παιδιά, από πέντε και πάνω.
Υπήρξε οικογένεια που είχε έντεκα παιδιά.
Κάποια εποχή το Δημοτικό Σχολείο έφτασε να έχει περί τα σαράντα παιδιά, ίσως και παραπάνω.
Κάθε τάξη είχε πέντε ή έξι ή ακόμα και εφτά παιδιά.
Το Δημοτικό Σχολείο στεγαζόταν σε μια αίθουσα του σπιτιού του Χαραλάμπη Πανούση , στο Νότιο μέρος του χωριού.
Αργότερα ανεγέρθηκε νέο δημόσιο σχολείο , προς τη βόρεια πλευρά, όπου υπάρχει και σήμερα, με τη διαφορά ότι δεν λειτουργεί πλέον, έχει κλείσει πριν από πολλά χρόνια λόγω ελλείψεως μαθητών .
Σήμερα, έχει μόνο είκοσι οικογένειες ,που μένουν μόνιμα στο χωριό, με 60 ή 70 άτομα και από αυτές 7-8 είναι με ενεργά άτομα ,οι υπόλοιπες είναι γέροι και γριές.
Από αυτό προκύπτει ότι το χωριό φθίνει συνεχώς, με τάση να σβήσει κάποια στιγμή.
Τα σπίτια είναι φτιαγμένα από πέτρα με πάχος τοίχου περί τους 70 ή 80 πόντους, πάνω είναι σκεπασμένα με κεραμίδια, με αποτέλεσμα να είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα.
Τα περισσότερα αν όχι σε όλα έχουν τζάκι.
Υπάρχουν και μερικά νέα σπίτια καινούργια που είναι φτιαγμένα με τη νέα τεχνολογία ,δηλαδή από μπετό, τούβλα και επάνω έχουν ταράτσα.
Στο χωριό υπάρχει μια βρύση που πηγάζει εκεί στην πλατεία.
Δίπλα από την πηγή υπάρχουν δύο πλατάνια, ένας μεγάλος Νότια και ένα άλλος μικρότερος Βορειοδυτικά, ενώ ανατολικά υπάρχει μια μεγάλη ιδιωτική καρυδιά και στα Βόρεια υπήρχε μια μεγάλη άγρια συκιά [αγριοσυκιά].
Αποτέλεσμα των δένδρων αυτών είναι το καλοκαίρι να καλύπτεται σχεδόν όλη η πλατεία με τα δένδρα και να δημιουργείται μια ωραία δροσιά από τη σκιά
Αργότερα κατά την εφταετία της δικτατορίας, έφεραν νερό από μια περιοχή που ονομάζεται ΚΑΛΙΓΑ ,και αφού κατασκεύασαν εσωτερικό δίκτυο ,πήραν όλα τα σπίτια νερό.
Το νερό όμως από του ΚΑΛΙΓΑ δεν ήταν αρκετό, έτσι αργότερα αποφασίστηκε να κάνουν γεώτρηση, στην περιοχή καταβόθρα.
Στο σημείο αυτό το χειμώνα ξεσπά και αναβλύζει πάρα πολύ νερό, λέγεται μάλιστα ότι κάτω σε άγνωστο βάθος περνά υπόγειος ποταμός, ο οποίος κατά το χειμώνα με τις αρκετές βροχοπτώσεις που έχει η περιοχή ,ξεχειλίζει και δημιουργείται ένα μικρό ποτάμι επιφανειακά.
Πράγματι βρήκαν αρκετό και καλής ποιότητας νερό. Σήμερα στο χωριό έχουν όλα τα σπίτια πολύ νερό .
Επίσης την ίδια χρονική περίοδο ήρθε στο χωριό το ηλεκτρικό ρεύμα και έγινε ο δρόμος άσφαλτος.
Παλαιότερα δεν ερχόταν λεωφορείο της συγκοινωνίας στο χωριό, λόγο της κακής καταστάσεως που ήταν ο δρόμος αλλά και για το λόγω ότι οι κάτοικοι ήταν λίγοι και δεν ταξίδευαν συχνά
Έτσι λοιπόν οι κάτοικοι που ήθελαν να ταξιδέψουν ήταν αναγκασμένοι να πάνε σε τρία σημεία να πάρουν λεωφορείο 1] στο Μαυρομμάτι για τη μια γραμμή και 2]στο Μαγγανιακό ,[το διπλανό χωριό ] ή στη στάση του Μάμη για την άλλη γραμμή.
Οποιαδήποτε επιλογή και να έκαναν ,έπρεπε να βαδίσουν με τα πόδια περίπου μία ώρα, σε δρόμους στενούς, [ατραπούς ] με λάσπες το χειμώνα και σκόνη το καλοκαίρι να περιμένουν περί την μισή ώρα να έρθει το λεωφορείο κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες [βροχή , ήλιο, και κρύο ].
Το χειμώνα τότε έριχνε πολλές βροχές . Έφευγαν οι καημένοι από το σπίτι για να πάνε να πάρουν το λεωφορείο και στο δρόμο τους έπιανε βροχή . Μήπως είχαν και καμιά ομπρέλα;Τις περισσότερες φορές γινόντουσαν μούσκεμα .Άντε τώρα να πάς πάνω από μία ώρα ταξίδι βρεγμένος και με παγωμένο λεωφορείο, γιατί τότε δεν υπήρχε θέρμανση στα λεωφορεία. Ταλεπορούντο πάρα πολύ οι άνθρωποι.
Όταν ήθελαν να πάνε στο παζάρι προς Μελιγαλά ή Μεσσήνη , πήγαιναν με τα ζώα διότι μετέφεραν και τα προϊόντα τους για να τα πουλήσουν.
Όταν έγινε ο δρόμος άσφαλτος. άλλαξαν και οι συνθήκες και ένεκα τούτων έχομε συγκοινωνία με Καλαμάτα τακτικά, έρχεται λεωφορείο πρωί κατά τις εφτά και φεύγει αμέσως, το ίδιο γίνεται και το μεσημέρι γύρω στις τρεις.
Ο καθένας λοιπόν μπορεί να πάει στη Καλαμάτα ή την Μεσσήνη να κάνει τις δουλειές του, να κάνει και το μπάνιο του στη θάλασσα το καλοκαίρι και να γυρίσει στις τρεις το μεσημέρι στο σπίτι του .
Στο χωριό και στο ανατολικό μέρος υπάρχει η εκκλησία, που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο.
Αποτέλεσμα τούτου ήταν σχεδόν όλα τα σπίτια να έχουν Γιώργο ή Γεωργία .
Την ημέρα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απρίλη γινόταν ένα μικρό πανηγύρι, και υπήρχε το έθιμο να ζυγίζονται όλοι την ημέρα αυτή .
Σε απόσταση περί το ένα χιλιόμετρο νοτιοανατολικά του χωριού υπάρχει ένα μοναστήρι, που ονομάζεται Ανδρομονάστηρο, έχει δε ιδρυθεί από την εποχή των Ενετών .Η εκκλησία του είναι αφιερωμένη στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος και ως γνωστό γιορτάζει στις έξι Αυγούστου.
Την ημέρα αυτή έχει και το χωριό το πανηγύρι του, το οποίο ακόμη και σήμερα είναι ένα από τα καλύτερα πανηγύρια της περιοχής.
Το μοναστήρι παλιά είχε καλόγερους, δεν είναι γνωστό πόσους είχε, αλλά ακόμη υπάρχουν τα κελιά, το ηγουμενείο και οι χώροι όπου σταυλίζονταν τα ζώα, κυρίως αιγοπρόβατα.
Κάτω από το Ιερό της εκκλησίας αναβλύζει πολύ, καλό και κρύο νερό .
Το καλοκαίρι δεν μπορεί κάποιος να κρατήσει το χέρι του μέσα στο νερό, πάνω από δέκα δευτερόλεπτα, επειδή όπως αναφέρθηκε είναι πολύ κρύο .
Από το νερό αυτό υδρεύεται σήμερα η Ανδρούσα.
Το μοναστήρι δέσποζε σε όλη την περιοχή και τα κτήματα ανήκαν σε αυτό.
Μετά όμως τα κτήματα παραχωρήθηκαν στους κατοίκους να τα καλλιεργούν, με την υποχρέωση να δίνουν στο μοναστήρι το ένα δέκατο [1/10 ] της παραγωγής,, όποια και να ήταν αυτή , σύκα ,σταφίδα σιτάρι κ.λ.π..
Κατά τη συγκομιδή περνούσε ένας καλόγηρος έκανε εκτίμηση και υποχρέωνε τον παραγωγό να δώσει στο μοναστήρι την αναλογούσα ποσότητα του προϊόντος .
Σήμερα το μοναστήρι έχει γίνει ερείπιο,σχεδόν όλα τα κτίσματα ,κελιά δεσποτικό και χώροι σταυλισμού ζώων, είναι μισογκρεμισμένα.
Η εκκλησία « στέκεται στα πόδια της » μπορεί να πει κανείς αλλά μέσα έχει ερειπωθεί. Στους τοίχους υπήρχαν πολλές τοιχογραφίες αλλά σήμερα με δυσκολία μπορεί να διακρίνει κανείς ότι εκεί υπήρχε κάποια τοιχογραφία.
Στην περιοχή υπάρχουν πολλά τοπωνύμια, όπως σπηλιά ,παλιάλωνα ,λαζάκια . κουρλέσι,, φτερόλακκα, μικροβουνάκι, παλιόσπιτα, λάζια, βάτος, στενά ,ταίτσα, παλιάμπελο, ψιληρράχη ,καταβόθρα, παλιόγρεκο, τουρλίτσα, καμινάκια, αναβολές, στενά, αριές ,λυκουβίνιστα ,χούνες. μοναστήρι, λακαμπάρδι, απιδούλα. συκούλα, σταφίδες, μπιστάρδα και άλλες .
Οι Πετραλωνίτες [έτσι αποκαλούν τους κατοίκους των Πετραλώνων ] ασχολούνται λίγο και από όλα, δηλαδή με τη γεωργία την κτηνοτροφία τα κτήματα κ.λ.π.
Λόγω των πολυμελών οικογενειών και των δυσκολιών του να ζήσει κανείς στο χωριό, πολλοί νέοι και νέες μετανάστευσαν στο εξωτερικό (Γερμανία, Σουηδία, Αυστραλία, Καναδά ή Αμερική,Ελβετία) και αλλού ή στο εσωτερικό Καλαμάτα, Μεσσήνη κυριότερα όμως στην Αθήνα..
Οι γονείς έλεγαν στα παιδιά τους διαβάστε να γίνεται κάτι και να πιαστείτε από θυρίδα, [εννοώντας το Δημόσιο Ταμείο], αν θέλετε να ζήσετε καλύτερα από μας, αλλιώς θα ζήσετε στο χωριό και θα σας φάει η πείνα και η κακομοιριά.
Πολλά αγόρια έστω και με γραμματικές γνώσεις του Δημοτικού Σχολείου πήγαιναν χωροφύλακες και ξενιτεύονταν στο εσωτερικό, Θεσσαλία ,Μακεδονία Κρήτη , Νησιά ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της χώρας.